دیه: تعریف و میزان
تعریف فقهی و حقوقی دیه
دیه یا خون بها از قوانین جزایی اسلام است و براساس تعاریف فقهی مال یا پولی است که به سبب کشته شدن شخص یا نقص عضو به کسی که صدمه دیده یا بازماندگان وی پرداخت میگردد.
در تعاریف حقوقی دیه ،کیفر نقدی است که از مجرم به نفع مجنی علیه یا قائم مقام او گرفته میشود.
میزان دیه در دین اسلام برای مرد و زن مسلمان و همچنین مردان و زنان سایر ادیان الهی متفاوت است. ولی حوادث راهنمایی و رانندگی از این قانون کلی مستثنی بوده و در این موارد دیه به صورت برابر پرداخت میگردد.
تغلیظ دیه یا دیه ماه حرام به چه معناست؟
اعراب در چهار ماه از سال از جنگ و خونریزی دست میکشیدند . شرع مقدس اسلام نیز جنگ و خونریزی را در این چهار ماه از سال حرام اعلام کرده است. بنابر همین حکم، در چهار ماه محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه که ماههای حرام شمرده میشوند چنانچه قتل یا جرمی محقق شود و پرداخت دیه واجب گردد یک سوم از دیه ماههای معمولی به میزان دیه اضافه شده و اصطلاحا دیه تغلیظ میگردد. دیه تغلیظ شده فقط در مورد فوت لازم الاجرا است و دیه اعضا و جوارح از حکم تغلیظ دیه پیروی نمینماید.
مبنای محاسبه دیه
در شرع مقدس میزان دیه بر مبنای یکی از موارد زیر تعیین میگردد:
۱-یکصد فقره شتر
۲-دویست راس گاو
۳-هزار راس گوسفند
۴-هزار دینارطلا
۵-ده هزار درهم نقره
۶- دویست دست حله یمانی
از آنجایی که دیه را مجرم یا قاتل تعیین مینماید ارزان ترین نوع دیه در دادگاههای انقلاب اسلامی مورد استناد قرار میگیرد که معادل ریالی یکصد فقره شتر نه چنان لاغر و نه چنان فربه محاسبه میگردد. این میزان را قوه قضائیه در پایان هر سال محاسبه و اعلام مینماید.
دیه سال 1402 چقدر است؟
قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران نهاد تعیین کننده دیه در کشور است. طبق قانون بیمه شخص ثالث قوه قضائیه موظف است مبلغ دیه را تا پانزدهم اسفند ماه هر سال تعیین و جهت اجرا به مراجع ذی ربط و نیز شرکتهای بیمه ابلاغ نماید.
دیه در سال 1402 برای ماه های عادی 900،000،000 تومان و برای ماه های حرام 1،200،000،000 تومان برآورد شده است.
تعهدات مالی در سال1402
افزایش تعهدات جانی (دیه) در بیمه نامه شخص ثالث افزایش تعهدات مالی را نیز به همراه دارد. حداقل تعهدات مالی در بیمه نامه شخص ثالث 5/2 درصد مبلغ دیه در ماه های حرام است که در سال 1402 این رقم معادل 30،000،000 تومان می باشد. حداکثرمبلغ تعهدات مالی در سال 1402 معادل 600،000،000 تومان می باشد.
مازاد مالی در بیمه نامه شخص ثالث به چه معناست؟
مبلغ اجباری تعهدات مالی یا همان مبلغ پایه تعهدات مالی که با توجه به درصدی از دیه تعیین میگردد مبلغ 30،000،000تومان برآورد شده است با توجه به افزایش نرخ تورم و افزایش مبلغ قطعات و اجرت تعمیرات در هنگام خسارت قطعا این رقم کفایت نمی کند و قانون گذار این تدبیر را اندیشیده است تا مبلغ مالی تا 600،000،000 تومان افزایش یابد.
این افزایش از نرخ پایه تا مبلغ حداکثری ،مازاد مالی نامیده می شود. مازاد مالی در تصادفات زنجیره ای ، ماوالتفاوت محاسبه شده در خوروهای نامتعارف با متعارف بسیار پرکاربرد می باشد.
آیا با افزایش دیه دریافت الحاقیه برای بیمه گزاران ضروری است؟
قبل از سال 1395 با افزایش دیه بیمه گزاران ملزم بودند پس از اعلام دیه سال جدید به شرکتهای بیمه مراجعه و با پرداخت حق بیمه اضافی الحاقیه افزایش دیه را خریداری نمایند.
با تصویب قانون جدید بیمه شخص ثالث در سال 1395 ماوالتفاوت دیه در سال جدید توسط صندوق تامین خسارات بدنی بیمه مرکزی پرداخت میگردد. لذا تعهدات جانی کلیه بیمه نامه ها به صورت خودکار در سال جدید افزایش یافته و بیمه گزاران نیازی به مراجعه به شرکتهای بیمه و خرید الحاقیه ندارند.